Programowanie i naprawa układów BIOS

BIOS (ang. Basic Input-Output System ,,podstawowy system wejścia i wyjścia”) jest bazowy programem komputera. W przeciwieństwie do reszty software – w tym systemu operacyjnego – nie jest on instalowany na dysku twardym, lecz karcie pamięci Flash wbudowanej w płytę główną. BIOS jest pierwszym programem uruchamianym po włączeniu komputera.  Zarządza on jego podzespołami, w tym dyskiem twardym, kartą graficzną i płytą główną oraz sprawdza ich stan. Wszelkie napotkane błędy sygnalizowane są sekwencją dźwiękową.  Znając sygnał wydawany przez BIOS podczas uruchamiania, możemy ustalić co złego dzieje się z naszym laptopem. Jeśli szczęśliwie, BIOS nie wykrył żadnych problemów, uruchamiany jest system operacyjny, który przejmuje większość jego zadań.

BIOS i UEFI

Początki BIOS-u sięgają lat 70-tych. Przez długi czas stanowił on swego rodzaju żywą skamielinę, informatyczną hatterię. Podczas gdy systemy operacyjne  i instalowane w nich aplikację oferowały użytkownikom coraz bardziej estetyczny i przejrzysty interfejs, BIOS pozostał przy swoim starym wyglądzie.  Działający w trybie tekstowym oraz obsługiwany za pomocą klawiatury, wydawał się – mimo pełnionej przez siebie kluczowej funkcji – reliktem minionej epoki. Nie uszło tu uwagi Intela. Zapoczątkowana przez niego inicjatywa doprowadziła w 2005 do powstania UEFI (ang. Unified Extensible Firmware Interface ,,zintegrowany rozszerzony interfejs firmware”) – mającego zastąpić archaiczny już BIOS.  Pierwszą – choć może nie najważniejszą – nowością jest praca w trybie graficznym obsługiwanym myszą. Jednak estetyczne fajerki to nie jedyna innowacja,  jaką przyniosło z sobą UEFI.  Umożliwia ono korzystanie z większych dysków twardych, aż do 8192 eksbajtów tj. ponad 8 milionów terabajtów! UEFI może być ponadto rozszerzane za pomocą pisanych przez użytkownika sterowników.  Mimo wszelkich różnic, UEFI pełni zasadniczo identyczną funkcję co BIOS – działa jako interfejs między sprzętem komputerowym, a systemem operacyjnym. Dlatego też często określane bywa mianem BIOS-u obok BIOS-u ,,właściwego”.

Uszkodzony BIOS

BIOS, podobnie jak każdy – sprzętowy czy wirtualny – komponent laptopa, może ulec awarii. Najczęstszą przyczyną awarii jest nieudana próba jego aktualizacji. Jeśli podczas wgrywania nowej wersji BIOS-u pójdzie coś nie tak – np. nagle stracimy dostęp do prądu – musimy się liczyć z jego uszkodzeniem. Jednak nie tylko domorośli majsterkowicze narażeni są na problemy z BIOS-em. Równie dobrze przyczyną jego uszkodzenie może być np. spięcie na płycie głównej.  Uszkodzony BIOS- daje o sobie znać na różne sposoby.  Laptop może się w ogóle nie uruchamiać, bądź zatrzymywać na ekranie producenta płyty głównej.  Przy odrobinie szczęścia, nasz komputer co prawda wystartuje, lecz będzie się co chwilę zawieszał, bądź wyłączał po ilości minut, stanowiących  wielokrotność pięciu (np. 5, 10, 15, 20 minutach). 

Ten niewielki układ od wielu lat jest już układem programowalnym bez konieczności demontażu, co umożliwia między innymi tak zwane “flashowanie” BIOS’u, czyli aktualizacji. A aktualizacja BIOS’u jest o tyle ważna, że pozwala w pełni wykorzystać możliwości pozostałych podzespołów, wprowadza często obsługę następnych modeli czy generacji na przykład procesorów. Niestety aktualizacja BIOS’u nie zawsze kończy się powodzeniem, co kończy się brakiem możliwości uruchomienia komputera. Uszkodzenie może również wywołać wyładowanie elektrostatyczne w sieci energetycznej lub chwilowe przepięcie w wyniku uderzenia niedaleko pioruna. Serwis komputerowy nie tylko wymienić w razie konieczności uszkodzony układ na sprawny, ale przede wszystkim zaprogramuje prawidłowo taki układ. Często do takiej operacji jest konieczność demontażu układu, użycie programatora oraz wielu innych specjalistycznych rozwiązań stosowanych w profesjonalnych serwisach elektronicznych. 

Bateria a zegar czasu rzeczywistego

Na każdej płycie głównej poza wspomnianym układem BIOS jest bateria, która podtrzymuje przede wszystkim jeden z elementów BIOS’u - zegar czasu rzeczywistego, dzięki któremu nie musimy za każdym razem po uruchomieniu komputera wprowadzać aktualnej godziny i daty. Druga ważna cecha tej baterii to podtrzymywanie informacji w części BIOS’u, w którym jest zapisana konfiguracja komputera (na przykład twarde dyski). Właśnie konieczność podawania godziny i daty jest pierwszym objawem kończącej się baterii. Wymianę takiej baterii najlepiej zlecić serwisowi, który dokona tego w fachowy sposób dobierając odpowiednią baterię do modelu płyty głównej. Żywotność takiej baterii wynosi kilka lat, ale lepiej profilaktycznie wymieniać ją przy okazji prac związanych z konserwacją lub czyszczeniem sprzętu.

Co jeszcze może się dziać przy nieprawidłowo ustawionej dacie i godzinie przez zaniedbanie stanu baterii? Kiedy w naszej przeglądarce wpiszemy adres jakiejś strony internetowej, to w wyniku złej daty, najczęściej przestawionej o kilka lub kilkadziesiąt lat wstecz żadna ze stron się nie otworzy, ponieważ dla przeglądarki każda z potencjalnych stron jest próbą oszustwa w wyniku niezgodnych z datą systemową dat wystawienia i ważności certyfikatów serwerów.

BIOS i jego naprawa

Naprawa uszkodzonego BIOS-u, może przebiegać na kilka sposobów. Najprostszym jest  wgranie świeżej kopii BIOS-u z pendriva bądź podłączonej do portu USB stacji dyskietek. Niestety, jest to możliwe, tylko wtedy, gdy komputer się uruchamia. Co więcej, jeśli podczas wgrywania BIOS-u,  nasz komputer niespodziewanie się wyłączy, sytuacja stanie się jeszcze gorsza niż na starcie. Dlatego często jedyną opcją jest demontaż z płyty głównej przechowującej BIOS karty Flash i ponowne jego wgranie przy użyciu programatora.

Jeśli podejrzewasz, że z  BIOS-em Twojego laptopa dzieje się coś niedobrego, konieczne skontaktuj się z naszym serwisem. Oferujemy pomoc nie tylko w zakresie programowania BIOS-u, ale także kompleksowej diagnostyki i naprawy komputera, w tym konserwacji układu chłodzącego i nałożeniu pasty termoprzewodzącej.